Linux, açık kaynak kodlu ve özgür bir işletim sistemi
çekirdeğidir. 1991 yılında Finlandiyalı bilgisayar mühendisi Linus
Torvalds tarafından geliştirilmeye başlanmıştır. İlk olarak Unix işletim
sistemine alternatif olarak tasarlanan Linux, zaman içinde geniş bir
geliştirici topluluğunun katkılarıyla büyümüş ve dünya genelinde yaygın
bir kullanım alanı bulmuştur.

• Açık Kaynaklı ve Özgür Yazılım:
  
  • Linux'un kaynak kodu herkese açıktır. GNU Genel Kamu Lisansı (GPL)
    altında dağıtılır, bu sayede kullanıcılar yazılımı istedikleri gibi
    inceleyebilir, değiştirebilir ve dağıtabilirler.
  
  
• Güvenilirlik ve Kararlılık:
  
  • Linux sistemleri, yüksek kararlılıkları ve uzun çalışma süreleri ile bilinir. Sunucular ve kritik görevler için idealdir.
  
  
• Güvenlik:
  
  • Linux, güçlü güvenlik özelliklerine sahiptir. Kullanıcı izinleri ve
    erişim kontrol mekanizmaları sayesinde virüs ve zararlı yazılımlara
    karşı daha dayanıklıdır.
  
  
• Esneklik ve Özelleştirilebilirlik:
  
  • Kullanıcılar, ihtiyaçlarına göre sistemi özelleştirebilir. Farklı
    masaüstü ortamları, pencere yöneticileri ve uygulamalar arasından seçim
    yapabilirler.
  
  
• Donanım Desteği ve Performans:
  
  • Geniş bir donanım yelpazesini destekler ve eski veya düşük özellikli cihazlarda bile verimli çalışabilir.
  
  
• Topluluk ve Destek:
  
  • Dünya çapında aktif bir geliştirici ve kullanıcı topluluğuna
    sahiptir. Sorunlar için hızlı çözümler ve sürekli güncellemeler sunulur.
  
  

• Başlangıç (1991):
  
  • Linus Torvalds, Helsinki Üniversitesi'nde öğrenciyken kendi kişisel
    kullanımına yönelik bir işletim sistemi çekirdeği geliştirmeye başladı.
  
  
• İlk Yayın ve Katkılar:
  
  • Torvalds, projesini İnternet üzerinden paylaştı ve diğer
    programcıların katkılarına açtı. Bu, Linux'un hızlı bir şekilde
    gelişmesini sağladı.
  
  
• GNU Projesi ile Entegrasyon:
  
  • Richard Stallman tarafından başlatılan GNU Projesi'nin araçları ve
    yardımcı programları ile birleştirilen Linux çekirdeği, tam bir işletim
    sistemi haline geldi.
  
  
• Gelişim ve Yaygınlaşma:
  
  • 1990'ların sonları ve 2000'li yıllarda, birçok şirket ve kuruluş
    Linux'u benimsemeye başladı. Sunucu pazarında önemli bir pay elde etti.
  
  

Linux çekirdeği üzerine inşa edilmiş, farklı ihtiyaç ve tercihlere yönelik birçok dağıtım (distro) bulunmaktadır:

• Ubuntu:
  
  • Kullanıcı dostu arayüzü ve geniş paket deposu ile özellikle yeni başlayanlar için popüler bir seçenektir.
  
  
• Fedora:
  
  • Güncel yazılım ve teknolojileri deneyimlemek isteyen kullanıcılar için idealdir. Red Hat tarafından desteklenir.
  
  
• Debian:
  
  • Kararlılığı ve güvenilirliği ile bilinir. Birçok diğer dağıtımın temelini oluşturur (örneğin, Ubuntu).
  
  
• CentOS / Red Hat Enterprise Linux (RHEL):
  
  • Kurumsal düzeyde destek ve uzun vadeli güncellemeler sunar. Sunucular ve iş istasyonları için uygundur.
  
  
• Arch Linux:
  
  • Kullanıcılara sistemi en ince ayrıntısına kadar özelleştirme imkanı sunar. Rolling release modelini takip eder.
  
  
• openSUSE:
  
  • Hem yeni başlayanlar hem de deneyimli kullanıcılar için tasarlanmıştır. Güçlü yönetim araçları sunar.
  
  

• Sunucular ve Veri Merkezleri:
  
  • Web sunucuları, veri tabanları ve bulut hizmetleri genellikle Linux tabanlıdır.
  
  
• Masaüstü Bilgisayarlar:
  
  • Kullanıcılar, Windows veya macOS'a alternatif olarak Linux dağıtımlarını tercih edebilirler.
  
  
• Gömülü Sistemler ve IoT Cihazları:
  
  • Router'lar, akıllı televizyonlar, otomotiv sistemleri ve diğer gömülü cihazlarda kullanılır.
  
  
• Mobil Cihazlar:
  
  • Android işletim sistemi, Linux çekirdeği üzerine inşa edilmiştir.
  
  
• Süper Bilgisayarlar:
  
  • Dünyanın en hızlı bilgisayarlarının büyük bir çoğunluğu Linux kullanır.
  
  
• Eğitim ve Araştırma:
  
  • Üniversiteler ve araştırma kuruluşları, esnekliği ve maliyet etkinliği nedeniyle Linux'u tercih eder.
  
  

• Özgür Yazılım Hareketi:
  
  • Linux, özgür yazılım hareketinin önemli bir parçasıdır.
    Kullanıcıların yazılımı çalıştırma, inceleme, değiştirme ve dağıtma
    özgürlüğünü savunur.
  
  
• Topluluk Katkısı:
  
  • Binlerce geliştirici, projeye kod, dökümantasyon ve destek sağlayarak katkıda bulunur.
  
  
• Şeffaflık ve Güvenlik:
  
  • Kaynak kodunun açık olması, güvenlik açıklarının hızlı bir şekilde tespit edilip düzeltilmesini sağlar.
  
  

• Linux Kurulumu:
  
  • Canlı USB/DVD: İşletim sistemini kurmadan önce denemek için kullanılabilir.
  • Sanal Makineler: VirtualBox veya VMware gibi araçlarla Linux'u mevcut işletim sisteminiz üzerinde çalıştırabilirsiniz.
  • Çift Önyükleme (Dual Boot): Bilgisayarınıza hem mevcut işletim sisteminizi hem de Linux'u kurabilirsiniz.
  
  
• Temel Komutlar ve Terminal Kullanımı:
  
  • Linux'un gücü terminaldedir. Temel komutları öğrenmek, sistem üzerinde daha fazla kontrol sağlar.
  
  
• Masaüstü Ortamları:
  
  • GNOME, KDE Plasma, XFCE, LXDE gibi farklı masaüstü ortamlarını deneyebilirsiniz.
  
  
• Paket Yönetimi:
  
  • Yazılımları kurmak, güncellemek ve kaldırmak için kullanılan araçlardır (örneğin, apt, yum, dnf, pacman).
  
  
• Kaynaklar ve Topluluklar:
  
  • Forumlar ve Siteler: Stack Overflow, Linux Mint Forums, Arch Linux Forums.
  • Eğitim Platformları: Linux Academy, Coursera, edX.
  • Belgelendirme: Her dağıtımın kendi resmi belgeleri ve wiki sayfaları vardır.
  
  

• Maliyet:
  
  • Çoğu Linux dağıtımı ücretsizdir. Lisans maliyeti olmadan kullanılabilir.
  
  
• Güncelleme ve Destek:
  
  • Sürekli güncellemeler ve uzun vadeli destek seçenekleri mevcuttur.
  
  
• Kişiselleştirme:
  
  • İhtiyaçlarınıza ve zevklerinize göre sistemi özelleştirebilirsiniz.
  
  
• Öğrenme ve Kariyer Fırsatları:
  
  • Linux bilgisi, bilişim sektöründe önemli bir beceridir. Sistem
    yönetimi, siber güvenlik, yazılım geliştirme gibi alanlarda avantaj
    sağlar.
  
  

Terminal, işletim sisteminizle metin tabanlı komutlar aracılığıyla etkileşim kurmanızı sağlayan bir uygulamadır. Komut Satırı Arayüzü (CLI)
ise terminal üzerinden girilen komutların yorumlanması ve
çalıştırılması sürecini ifade eder. CLI, grafiksel kullanıcı arayüzüne
(GUI) alternatif olarak, sistemle daha doğrudan ve hızlı bir şekilde
iletişim kurmanızı sağlar.

• Verimlilik ve Hız:
  
  • Komut satırı, belirli görevleri grafiksel arayüze göre daha hızlı ve verimli bir şekilde gerçekleştirmenize olanak tanır.
  
  
• Güç ve Esneklik:
  
  • CLI, sistem üzerinde daha fazla kontrol sağlar ve karmaşık işlemleri otomatikleştirmek için script yazmanıza imkan tanır.
  
  
• Kaynak Kullanımı:
  
  • Terminal uygulamaları genellikle daha az sistem kaynağı tüketir, bu da özellikle düşük donanımlı sistemlerde avantajlıdır.
  
  
• Uzak Erişim ve Yönetim:
  
  • SSH gibi protokoller aracılığıyla uzak sunuculara bağlanarak yönetim işlemlerini gerçekleştirebilirsiniz.
  
  

• GNOME Terminal:
  
  • GNOME masaüstü ortamının varsayılan terminal uygulamasıdır.
  
  
• Konsole:
  
  • KDE masaüstü ortamı için varsayılan terminal uygulamasıdır.
  
  
• xterm, rxvt, Terminator, Tilix:
  
  • Farklı özellikler sunan diğer terminal emülatörleridir.
  
  

Bir komut satırı genellikle aşağıdaki yapıyı izler:

komut [seçenekler] [argümanlar]

• pwd - Geçerli dizini gösterir.
  

  pwd

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• ls - Dizindeki dosya ve klasörleri listeler.
  

  ls -al

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• cd - Dizinler arasında geçiş yapar.
  

  cd /home/kullanici

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• mkdir - Yeni bir klasör oluşturur.
  

  mkdir yeni_klasor

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• touch - Yeni bir dosya oluşturur veya mevcut dosyanın erişim zamanını günceller.
  

  touch yeni_dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• cp - Dosya veya klasör kopyalar.
  

  cp kaynak_dosya.txt hedef_dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• mv - Dosya veya klasör taşır veya yeniden adlandırır.
  

  mv eski_ad.txt yeni_ad.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• rm - Dosya veya klasör siler.
  

  rm dosya.txt
  
  rm -r klasor
  
  rmdir klasör

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• cat - Dosya içeriğini görüntüler.
  

  cat dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• nano, vim, gedit - Metin düzenleyicileri ile dosya düzenleme.
  

  nano dosya.txt  

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• top ve htop - Sistem süreçlerini ve kaynak kullanımını izler.
  

  top
  
  htop

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• ps - Çalışan süreçleri listeler.
  

  ps

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• uname - Sistem bilgilerini gösterir.
  

  uname -a

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• df - Disk kullanımını gösterir.
  

  df -h

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• chmod - Dosya izinlerini değiştirir.
  

  chmod 755 script.sh

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• chown - Dosya sahibini değiştirir.
  

  chown kullanici:kullanici_grubu dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• chgrp - Dosya grubunu değiştirir.
  

  chgrp grup dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• grep - Metin içinde arama yapar.
  

  grep "aranan_kelime" dosya.txt

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• find - Dosya ve dizin arar.
  

  find /home/kullanici -name "dosya.txt"

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• tar - Dosyaları arşivler ve sıkıştırır.
  

  tar -czvf arsiv.tar.gz klasor/

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• zip ve unzip - ZIP arşivlerini oluşturur ve açar.
  

  zip -r arsiv.zip klasor/
  
  unzip arsiv.zip

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• adduser ve useradd - Yeni kullanıcı ekler.
  

  sudo adduser yeni_kullanici

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• passwd - Kullanıcı şifresini değiştirir.
  

  sudo passwd kullanici_adi

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• usermod - Kullanıcı bilgilerini değiştirir.
  

  sudo usermod -aG grup kullanici_adi

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

Bash, Unix ve Linux sistemlerinde en yaygın kullanılan
komut satırı kabuğudur. Shell script'leri yazarak görevleri
otomatikleştirebilir, sistem yönetimi yapabilir ve verimliliğinizi
artırabilirsiniz. Bu bölümde, Bash ve shell programlama ile ilgili
ipuçları, komut açıklamaları ve örnekler bulacaksınız.

Değişkenler, script'ler içinde veri saklamak için kullanılır.

• 
  

  Değişken Tanımlama:

  
  

  # Değişken atama (eşittir işaretinin etrafında boşluk olmamalı)
  
  degisken_adi="deger"
  
  
  
  # Örnek:
  
  mesaj="Merhaba Dünya"
  
  echo $mesaj  # Çıktı: Merhaba Dünya

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• 
  

  Çevresel Değişkenler: export komutu, bir değişkeni tüm alt süreçlerde kullanılabilir hale getirir.

  
  

  # Çevresel değişken atama
  
  export YENI_DEGISKEN="deger"
  
  
  
  # Mevcut çevresel değişkenleri listeleme
  
  printenv

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 
  

  readKomutu ile Girdi Alma:read komutu, kullanıcıdan girdi alır.-p seçeneği ile bir prompt mesajı gösterebilirsiniz.

  
  

  # Kullanıcıdan isim alma
  
  read -p "İsminiz nedir? " isim
  
  echo "Merhaba, $isim!"

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  

• 
  

  if...then...fi Yapısı: Koşul doğruysa then bloğundaki komutlar çalışır.

  
  

  if [ koşul ]; then
  
      # Koşul doğruysa çalışacak komutlar
  
  fi

  
  
  
  
  
  
  
  
  
  
• 
  

  Sayı Karşılaştırma Operatörleri: export komutu, bir değişkeni tüm alt süreçlerde kullanılabilir hale getirir.

  
  

  sayi=10

  

  if [ $sayi -gt 5 ]; then

      echo "Sayı 5'ten büyüktür."

  else

      echo "Sayı 5'e eşit veya küçüktür."

  fi  

Açıklama: sayi değişkeni 5’ten büyükse, ilk mesajı yazdırır; değilse, ikinci mesajı.

• for Döngüsü:

  for i in {1..5}; do

    echo "Sayı: $i"

  done 

Açıklama: i değişkeni 1’den 5’e kadar değerler alır ve her seferinde echo komutu çalışır.

• while Döngüsü: export komutu, bir değişkeni tüm alt süreçlerde kullanılabilir hale getirir.

    count=1

  while [ $count -le 5 ]; do

      echo "Count: $count"

      count=$((count + 1))

  done

Açıklama: count 5’e eşit veya küçük olduğu sürece döngü devam eder.

• Fonksiyon Tanımlama ve Kullanma:

    f# Fonksiyon tanımlama

  selamla() {

      echo "Merhaba, $1!"

  }

  

  # Fonksiyonu çağırma

  selamla "Ahmet"  # Çıktı: Merhaba, Ahmet! 

Açıklama: selamla fonksiyonu, ilk parametre olarak verilen ismi kullanarak bir mesaj yazdırır.

• Dizi Tanımlama:

    meyveler=("Elma" "Armut" "Muz")

Açıklama: meyveler adlı bir dizi oluşturur ve içine üç meyve ekler.

• Dizi Elemanlarına Erişim:

    echo ${meyveler[0]}  # Çıktı: Elma

Açıklama: Diziler 0’dan indekslenir. [0] ilk elemanı verir.

• Dosya Varlık Kontrolü:

    dosya="dosya.txt"



if [ -e $dosya ]; then

    echo "Dosya mevcut."

else

    echo "Dosya bulunamadı."

fi

Açıklama: -e operatörü, dosya veya dizinin var olup olmadığını kontrol eder.